کلَ‌گپ

۰۶/۰۳/۱۳۸۲

همين لحظه شعري از رضا مقصدي به دستم رسيد كه يكي از دوستان برام پست كرده بود. اين شعر منظومه اي گيلكي است و بر ضرباهنگ لهجه لنگرودي استوار هست. منظومه اي كه سمت و اشاره اش به ياد يكي از دوستان هست و نام منظومه نيز: گرد كلاي - به معني - كله گرد - ميباشد. اينكه رضا مقصدي اشاره خاصي در استفاده از اين نام دارد و اينكه شايد در لهجه متداول در لنگرود نماد و نشانه چيزي هست، من نميدانم. فعلاً هم بطور مستقيم امكانش برايم نيست كه بتوانم از خودش بپرسم. چقدر دلم ميخواست در شادي لحظه خواندن اين شعر، تكيه هاي وي و استفاده خيلي بجايش از طنزي كه با دروني ترين حالت روحي رضا همگوني بي نظيري دارد، با دوست و يا دوستاني شريك مي بودم. در كنار اين منظومه، نامه بيژن نجدي به رضا و جواب وي نيز بود كه در آن رضا توضيح ميدهد كه اگرچه با بيژن از نزديك در تماس نبوده، اما هميشه او را مي شناخته. وقتي اين بخش از نوشته بسيار خوب تنظيم شده رضا و استفاده بسيار جالبش از همه توانش در ادبيات فارسي را مي خواندم، خودبخود بياد خاطره اي افتادم كه متاثر از زندگي مشترك ما در دوره اي معين بود. روزگاراني نه چندان دور - چه فرقي ميكنه، دور باشه و يا نزديك! چه از جنبه زماني و چه از جنبه مكاني - و وقتي ما با هم در دنيائي ديگر ميزيستيم - من ترجيح ميدهم، زندگي گذشته را اينگونه بنامم. بالاخص وقتي كه همه اجزاء شكل دهنده مكاني و زماني و شرائط و حتي آدمها و غيره، با قطعيت بي نظيري تغيير كرده اند، ناچارم زندگي ام در آن دوره را همانا زندگي در دنيائي ديگر بنامم. مثلاً همه آنهائي كه در دوران حضور جامعه سوسياليستي زندگي ميكردند، خواه ناخواه بايد صحبت آن دنيا را بكنند. هيچ عنصري از چنان جامعه اي وجود خارجي ندارد. باري، من او را نه رضا، بلكه يكي ديگر مي شناختم. يعني او را، توانائي ادبي اش را، خوش سروزباني بي نظيرش را و خلاصه همه وجوه هويت پيش رويم را دوست داشتم، اما نميدانستم كه بهرحال او را نام و نشاني به تمام ديروزهايش وصل مي كند. ساعت حدود هشت بود كه وي بهمراه چندتائي ديگر از دوستان به محل زندگي مشتركمان برگشت. ما معمولاً صبر مي كرديم تا همه دوستانمان برسند. البته رضا، چندروزي بود كه نمي آمد و تقريباً ميتوانستم حدس بزنم كه اون شايد پيش دوستي شب را سر كرده است. هنوز يكماه نبود كه به آن جمع پيوسته بودم. ريشه هاي مشترك زباني، ما را خيلي سريع بهم نزديك كرده بود و خنده هاي همچون قهقهه ام به هركلمه و جمله اي كه رضا ميگفت، آشنائي ما را هرروز شفاف تر مي كرد. معمولاً ما در يكي از اتاق ها دور هم جمع مي شديم كه جايش بزرگتر بود و نسبت به بقيه اتاقها، دم دست تر. عملاً شده بود اتاق نشيمني كه ترجيح ميداديم آنجا باشيم. بهزاد هم همراه صادق آمده بود. ما اونو عمو بهزاد صدا مي كرديم. وي از درون كيفش كه درست مانند ماموران ثبت اسناد وا ملاك بود - از آن كيف هاي كتابي كه در يكي از اضلاع مستطيلي اش زيپي دارد - خلاصه وي از توي اون، همراه با چندتا كنسرو گوشت گاو، چندتائي نشريه آورد كه تاريخي خيلي جديد داشت. بد نيست اضافه كنم كه در بين ما، نوشته ها خوانده نميشد، بلكه به مفهوم واقعي كلمه ميتوان گفت كه بلعيده ميشد. هركدام گوشه اي از نشرياتي را كه بهزاد آورده بود، بگوشه اي مي كشيديم. در يكي از اين نشريات خبري بود مبني بر اينكه در سمينار فرهنگي كشورهاي غيرمتعهد، به نمايندگي از سوي ايران، كريم نامور، سياوش كسرائي و رضا مقصدي شركت داشتند. ناگهان با خواندن نام رضا مقصدي، تمام يادها و خاطره هاي نام وي در ذهنم زنده شد. از سالهاي نوجواني ام چه در برنامه ” ترانه سرودهاي گيلكي “ كه برنامه اي راديوئي بود، چه در جنگ هاي ادبي و سياسي دهه پنجاه به بعد، من نام وي را شنيده بودم. ورق دوم صفحه نشريه فوق، تير خلاص را به مغزم خالي كرد. به چشمانم باور نداشتم. كريم نامور و سياوش كسرائي را مي شناختم. پس نفر سوم ... دهانم از تعجب باز ماند. وقتي رضا نيز به جمع اتاق ما پيوست، گفتم: ...فلاني، رضا مقصدي شما هستيد؟ با خنده اي كه در بطنش جمله اي در حال شكل گيري بود، گفت: آها، اين چي ميگه؟ يعني تو نميدونستي كه من رضا مقصدي هستم؟ گفتم: نه. از كجا ميتونستم بدونم؟ يعني جدي شما همان رضا مقصدي هستيد... ” هلا صلابت ديرين، هلا غرور بلند، بجاي خواهم ماند؟ “... رضا گفت: تو اين شعر رو ديده اي؟ گفتم: معلومه خوب. من اينو فكر كنم توي جنگ چاپار بود خوانده بودم و يا سحر، الان يادم نيست. در كنار شعري از م راما كه ميگفت: بگوئيد كبوتر زيباست، كلاغ بي نهايت زشت است. تا شب جمعه آينده، مشقتتان اين باشد: بابا دندان دارد اما، نان ندارد بخورد. از آن لحظه ببعد نه من و نه رضا نفهميديم كه چطور غذا خورديم و چه شعرهائي را من بياد آوردم و او درباره اش چه حرفها زد. مهمترين قسمت اين شب آن بود كه وي گفت: من مدتهاست دنبال ياد آوري تمامي بندهاي اين شعر بودم كه آن زمان سروده بودم. - طبعاً سالهاي بينابيني كه با بگير و ببند هم همراه بوده، جائي براي حفظ خط و ياد و يادداشتي از آن دوران بجاي نمي گذاشت - با هم تا پاسي از شب، گفتيم و هركدام بندي از آن شعر را بياد آورديم و آن شب را با يادي شيرين از روزگاري چه بسا تيره تر، اما با شورهاي عميقي در دل... سپري كرديم. اي كاش اجازه داشتم كه بندهائي از شعر گيلكي اش را در اينجا بياورم.

This page is powered by Blogger. Isn't yours?